Bay lượn thử nghiệm


                        TruyÖn ng¾n cña TrÇn ChiÕn

B×nh r¬i vµo tr¹ng th¸i bøt røt. Ngøa ng¸y v« kÓ, trong t©m lÝ. Như­ ngư­êi lë nư­íc g·i nhiÒu th× trÇy da, choÐt loÐt, mµ kh«ng g·i th× ho¸ ph¸t ®iªn. Lµ bëi v× chuyÖn l¹i ®Õn tõ mét trong nh÷ng c¶i tiÕn cña anh. Anh ®· gi·y giôa ®Ó lµm bít ®i chõng nµo nh÷ng ®iÒu anh thÊy rÊt chi ch­a æn trong tr­êng m×nh, réng h¬n lµ trong bé m¸y gi¸o dôc ®ang vËn hµnh ngon trín cña ®Êt n­íc. C¶i tiÕn hay c¶i lïi ch¼ng biÕt, giê th× ®iÒu bÊt æn l¹i tß tß xuÊt hiÖn tõ ngư­êi b¹n anh quý b¸u, cã chiÒu nÓ phôc, anh ®· cư­u mang, che ch¾n. Mµ l¹i kh«ng thÓ tr¸ch mãc, ®óng ra lµ khã bÒ tr¸ch mãc h¾n. Khi xÐt ®o¸n nh÷ng trß h¾n lµm víi mét th¸i ®é nư­íc ®«i, anh kh«ng thÓ kh«ng cã chót thÝch thó.

Như­ng anh lµ hiÖu trư­ëng. Anh ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm.

TÊt c¶ xuÊt hiÖn tõ mét nhËn xÐt cña B×nh, vÒ t×nh tr¹ng tån t¹i l©u nay trong c¸i nghÒ trång ngư­êi nµy. §ã lµ quan hÖ gi÷a gi¸o viªn, ng­ưêi ®µo t¹o, d¹y dç, víi häc sinh, vµ ®»ng sau lµ gia ®×nh chóng. RÊt kh«ng d©n chñ. Gi¸o viªn cø ph¸n xÐt, vu«ng trßn thÕ nµo mÆc lßng, kh«ng thÓ c·i. Ch¼ng ®ång ý vÒ mét bµi chÊm sai, vÒ mét sù hiÓu nhÇm ­, cø lµ ph¶i d»n l¹i con ¬i, thÇy c« Êy thÕ nh­ưng l¹i cho con lªn líp hay kh«ng ®Êy. Vµ 20 th¸ng 11, tÕt lÔ cø ph¶i ®Õn c¶m ¬n c¶m huÖ, mong mái víi quµ c¸p n÷a. Mµ thÇy c«, anh biÕt chø, ®©u ph¶i nh÷ng ngư­êi m¸y mÉu mùc, víi bao nhiªu thiªn tÝnh, hay ho còng hÕt mùc mµ hÑp lßng hÑp d¹ còng thËt ®Õn ®é. Ai chø anh sao kh«ng biÕt nh÷ng bùc däc, nÝn nhÞn cña phô huynh ®èi víi c« v¨n nµy t×m mäi c¸ch ®Ó trß ph¶i ®Õn líp häc thªm cña m×nh, thÇy to¸n nä ra ®Ò kiÓm tra cho mét líp ngoµi giê, ch¹y x« ®Õn mét líp ngoµi giê kh¸c råi nh¶o vÒ chèn cò thu bµi. Vµ c« gi¸o dôc c«ng d©n còng ch¶ kÐm, phô huynh nµo kh«ng th¨m nom ®Çy ®ñ th× giê hån m«n phô. Tõ c¸i nhËn xÐt vu v¬ tai h¹i Êy, B×nh ®Ò ra mét biÖn ph¸p: vµo cuèi mçi häc k× lÊy ý kiÕn cña phô huynh ®ãng gãp cho gi¸o viªn, kh«ng cÇn ghi ®Ých danh. Gäi lµ ®Ó tham kh¶o th«i. Anh thõa biÕt nh÷ng ph¶n øng cña gi¸o viªn. Anh kh«ng t«n träng, kh«ng b¶o vÖ chóng t«i. Anh ®¸nh thøc nh÷ng Èn øc cña phô huynh, sÏ kÌm theo v« vµn ®ßi hái v« lÝ cho mµ xem. B×nh võa lµm võa dß dÉm sù ph¶n øng.

“Vô gÆt d©n chñ” ®Çu tiªn ®· kÕt qu¶ kh«ng ngoµi dù liÖu cña hiÖu tr­ëng. §a sè nhËn xÐt thu vÒ trïng víi ®¸nh gi¸ vÒ tõng ngư­êi cña B×nh. Tû mû c©n nh¾c, nÕu thÊy cÇn, anh t×m c¸ch chuyÓn nh÷ng th«ng tin ®Õn “ ®­ư¬ng sù ”. Nh÷ng ngư­êi t×m c¸ch b¾t trß häc thªm ë líp cña m×nh ph¸t khïng nh­ưng gi¶m h¼n c¸c “thñ ph¸p” qu¸i quû. Ng­ưêi ®ư­îc ngîi khen phÊn khëi, cµng hÕt lßng v× häc trß. Buån cư­êi nhÊt lµ khi anh tñm tØm b¶o Thư­, biÖt danh “B¸nh chư­ng “ v× vÎ ngoµi ôc Þch:”Em b¶o nhËn xÐt thÕ nµy th× chóng nã khã nãi qu¸ cßn g×…”. Ch¶ lµ còng thÝch biÕt ¶nh hư­ëng cña m×nh trong häc sinh,  Thư­ cho chóng nã viÕt “ý kiÕn “ vÒ m×nh. PhiÕu thu vÒ cã hai l¸ lµm Thư­ næi giËn khi t¶ c« lµ “thanh m¶nh”, “nhÑ nhâm”. “Em kh«ng thËt thµ!”, c« l«i ®×nh lµm hai ®øa sî hÕt hån. §óng lµ chóng nã kh«ng thËt. Như­ng ®a phÇn kh«ng ®¶ ®éng ®Õn d¸ng vãc c« th× cã thËt kh«ng ? Chóng nã lµm sao t×m ®ư­îc hai ch÷ “®Çy ®Æn” ®Ó thÕ cho c¸i Ên tư­îng “thïng phi di ®éng”?. Mµ Th­ư, th× cßn bao nhiªu tai qu¸i, h¹n hÑp n÷a chø. “Lµm võa lßng c« mµ vÉn gi÷ ®ư­îc trung thùc kh«ng dÔ ®©u!”, B×nh míi nãi cã thÕ mµ Thư­ ®· cã vÎ chÞu.

§iÒu kh«ng ån µo, chØ xuÊt hiÖn trong bốn l¸ phiÕu, như­ng lµm B×nh thó nhÊt, lµ vÒ To¹i, thÇy dËy v¨n. To¹i ®­ưîc khen v× c¸ch dËy gîi më, ®Æt nh÷ng c©u hái ®Ó trß suy nghÜ råi cïng nhau ®èi ®¸p, x©y dùng bµi. Anh kh«ng ¸p ®Æt c¸c nhËn thøc cÇn thiÕt vµo häc sinh, nh­ng l¹i khiÕn chóng tù rót ra nh÷ng ®iÒu Êy, ®Ó råi kh«ng quªn n÷a. C¸ch c¶m thô vÒ nghÖ thuËt còng tinh tÕ. Trß thÝch giê thÇy To¹i v× kh«ng ph¶i chÐp nhiÒu vµ häc thuéc lßng như­ nhai r¬m.

C¸ch ®©y  ba n¨m, vÒ mét chèn xa x«i,  B×nh gÆp l¹i To¹i, ®ang dËy líp chuyªn v¨n ë trư­êng tØnh. Håi ë tr­ưêng sư­ ph¹m, To¹i häc kh«ng giái như­ng tá ra nhiÒu s¸ng t¹o, cã nh÷ng ý kiÕn rÊt ®éc lËp. “Tí muèn cËu cã chç thi thè, ®©y dï sao còng lµ tØnh”, B×nh c¸m c¶nh nãi, cËy côc l«i b¹n vÒ víi m×nh. Vµ b©y giê anh  phÊn khëi  lµ ph¶i. ¤ng b¹n l¬ m¬, cã vÎ Ýt chó ý ®Õn mäi sù bªn ngoµi Êy ch¶ mÊy lóc kh¼ng ®Þnh c¸ch nh×n ng­ưêi cña B×nh. Tæ v¨n ví ®ư­îc ngư­êi tµi, sang n¨m thø hai ®· cö To¹i dËy lò häc trß giái ®i thi quËn, lÌo c¶ gi¶i thµnh phè. Trư­êng cã gi¶i th× tÝn nhiÖm t¨ng, quËn ®ư­îc së ®¸nh gi¸ cao h¬n, tøc thÞ hiÖu tr­ưëng lµ tay giµ, vµ h¼n nhiªn c¸i tiÕng l«i ngư­êi vÒ kÕt bÌ c¸nh trong héi ®ång lµ thÞ phi, v« cí råi.

§ît thu phiÕu nhËn xÐt cuèi kú hai ®ang lµm B×nh ®au ®Çu. §iÒu tÖ h¹i nhÊt kh«ng ph¶i lµ dÑp yªn nh÷ng hÖ luþ cña vô viÖc     tr­ưíc m¾t, mµ nã ®Æt ra cho anh c©u hái: cã nªn tiÕp tôc cuéc thö nghiÖm d©n chñ nµy kh«ng, cã nªn bá cuéc thö th¸ch gi¸o viªn ®i chư­a? Tøc thÞ, ®Æt l¹i, ®óng chç cò, häc trß vµ cha mÑ chóng vµo c¸i thÕ chØ ®ư­îc nghe chø kh«ng ®­ưîc nãi như­ mu«n ®êi. ¸c nhÊt lµ nã nÈy nßi tõ To¹i.

B¹n anh bÞ cã ba l¸ phiÕu phª b×nh, nh­ưng c¸c ý ®Òu chôm, vµ nªu nh÷ng ®iÒu khã kho¶ lÊp. §ã lµ sù chÓnh m¶ng khi gi¶ng mét bµi th¬ trong s¸ch gi¸o khoa, ®¸nh gi¸ nã ngoµi hµnh lang lµ “nghÖ thuËt rÊt thư­êng, chư­a tho¸t khái nh÷ng néi dung khÈu hiÖu”. LÇn kh¸c, To¹i ra ®Ò cho häc sinh giái chuÈn bÞ ®i thi quËn, chøng minh  nhËn ®Þnh cña B., nhµ phª b×nh rÊt næi tiÕng. C¸i nhËn ®Þnh ®Õn lµ chèi, lò trß giái võa than phiÒn võa  hïng hôc lµm. Khi gi¶ bµi thÇy ph¸n “nhËn ®Þnh sai mµ em nµo còng cè chøng minh”. “§ã lµ sù ®¸nh ®è. Häc trß kh«ng ®¸ng bÞ lõa như­ vËy. Ph¶i gieo vµo ®Çu chóng nh÷ng ®iÒu hoµn toµn ®óng chø!”, ba phô huynh ph¶n øng, nhÊt lo¹t cho lµ ph­ư¬ng ph¸p thÇy To¹i ¸p dông l©u nay “cã c¸i g× lµm chóng t«i kh«ng yªn t©m”.
(còn tiếp)