Lan man Huế 3

Lan man Huế 3

Cuộc chạy trốn của Nguyễn Hoàng

- Sử ta lâu nay né tránh từ “Nam tiến” để chỉ quá trình mở rộng về Nam của tộc Việt. Tên bà Huyền Trân, công chúa đời Trần được vua Anh Tông gả cho vua Chiêm Chế Mân để lấy hai châu Ô, Rý - Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế giờ, ở Hà Nội, Huế đều bị đổi sang Bùi Thị Xuân. Huế nay đã lấy lại tên ấy, đặt sang chỗ khác, nhưng HN thì chưa.

Giải thích, là sợ mâu thuẫn dân tộc. Nhưng tộc Chăm cơ bản đã đồng hoá cả rồi còn gì. Ông Huỳnh Văn Nghệ chả bảo quá trình “mở cõi” phải “mang gươm” rồi còn gì. Và còn một sách lược mở cõi nữa, là “mang bướm”. Bà Huyền Trân là một. Sau chúa Nguyễn gả công chúa Vạn Ngọc (đúng ko Lê Công?) cho vua Phù Nam hay Xiêm hay Chân Lạp gì đấy, lấy được vùng Hà Tiên hiện nay. Thật ra thì gươm, bướm phối kết hợp với vài thủ đoạn ngoại giao khác, mới cho ra giải đất hình chữ S được.

- TK 15, Lê Thánh Tông đánh tới Bình Định, Phú Yên rồi rút về. Qua vùng đất phương Nam rộng rãi, ngài đặt là Quảng Nam.

-. TK 16 thật lộn xộn. Nhà Lê quá tệ, với những “Vua Quỷ”, “Vua Lợn”, dân đặt cho. Họ Mạc chiếm Thăng Long. Trịnh Kiểm đưa vua Lê vào Thanh, đặt Tây Đô, chèn ép vua. Kiểm là con rể Nguyễn Kim, chồng Ngọc Bảo, nhưng giết con N. Kim là Nguyễn Uông. Em Uông là Nguyễn Hoàng sợ quá nhờ chị xin anh rể được đi đày vào Thuận Hoá. Ai mà ngờ cuộc chốn chạy năm 1588 ấy mở ra một chương kì vĩ trong lịch sử Việt.

- Bấy giờ có một nhân vật trí thức gộc, nhưng tham chính ít lâu thì bỏ về quê Vĩnh Bảo, sống ẩn dật mà thế lực nào cũng phải nể, bởi tài xem vận số: Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm. Ông này khuyên Nguyễn Hoàng “Hoành Sơn nhất đái, vạn đại dung thân”, tức là chạy về Nam, qua Hoành Sơn là xong béng. Sứ giả chúa Trịnh đến hỏi ý kiến, ko tiếp, sáng hôm sau vừa quét sân vừa lẩm bẩm “Muốn ăn oản thì phải thờ Phật chứ!”. Nhờ thế mà vua Lê không bị truất. Và Trịnh, đầy quyền lực, ko bị mang tiếng diệt đương triều. Bảo là vận mạng cũng phải, mà tôi có danh chính, anh có thực quyền, hai ta dùng nhau, cũng phải. Cứ thế được vài trăm năm.

- N. Hoàng mở ra giai đoạn 9 chúa 13 vua. Cự lại Trịnh, Mạc, diệt các tiểu quốc Chăm, cho quân giết đàn ông lấy đàn bà. Quân chúa Nguyễn đa số Thanh Nghệ, tợn tạo, nhiều du thủ du thực, nhưng vô đây phải ớn lạnh: đến đây đất nước lạ lùng, con chim kêu cũng sợ, con cá vẫy vùng cũng kinh. Chiếm đất, đồng hoá, đồng thời thờ luôn nữ thần Pô Nagar của người ta, “phiên” sang tiếng ta là Diễn Ngọc Phi Thiên Y a na, thờ ở Hòn Chén, phía trên chùa Thiên Mụ. Đây là quá trình “hoà trộn” văn hoá, tôn giáo rất chi tế nhị. Người Chăm ắt phải ngơ ngác lắm, giống đồng bào Tây Nguyên giờ cứ nghe câu “bảo vệ văn hoá bản địa” nhưng chả thấy ai ngăn cản di dân tự do sất.

Rồi Nguyễn Ánh thua Tây Sơn, chạy vào Gia Định. Tây Sơn diệt Trịnh, diệt luôn Thanh xâm lược, lên ngôi thay nhà Lê. Anh em lục đục hở lưng, Ánh quật lại, lấy được nước. Lại tiến về phía Nam lấy nốt Hà Tiên…

Đấy là một quá trình vừa chiếm đoạt vừa khai mở. Cả hai sắc thái này chắc mới được giảng ở đại học, chứ chưa ghi trong kiến thức phổ thông. Người ta ngại dùng hai chữ “Nam tiến”.